column: de toekomst van het kabinet
Het kabinet hangt aan een zijden draadje. Na het vertrek van minister De Graaf is er een crisis ontstaan waar het kleine D66 bepalend is voor de toekomst. Zie de ironie: de splinterpartij maakte ooit de coalitie mogelijk maar dreigt deze nu op te blazen. Minister De Graaf stapte op na een gezamenlijke moord door de oppositie en coalitie. De oppositie onder leiding van de PvdA draaide de gekozen burgemeester de nek om en de coalitiegenoten gaven vervolgens aan toch niks te zien in een nieuw kiesstelsel. Exit Thom.
Daarmee was D66 beroofd van zijn kroonjuwelen en omdat de andere bewindslieden van D66 zeiden dat ze anders op zouden stappen, moest er een nieuwe reden voor de kabinetsdeelname gevonden worden. Dat werd het Paasakkoord. Hier werden wat losse stukjes uit de wrakstukken van eerdere plannen bijeengeschraapt en Boris Dittrich kraaide weer van plezier. Zijn achterban was echter minder himmelhoch jauchzend. Geheel in stijl met de democratische superioriteit die D66 zich eigen heeft gemaakt, wordt het paasakkoord aan de leden voorgelegd. "Indien zij 'nee' tegen de plannen zeggen, stapt D66 uit de regering", wist Ferry Mingelen uit Lousewies van der Laan te trekken. (Die er overigens een verrassende bijbaan op nahoudt.)
En daarmee werd het startsein voor een partijoorlog gegeven. Dittrich presenteerde gisteren D66-voorzitter Alexander Pechtold als nieuwe minister. Vandaag kwam partijcoryfee Hans van Mierlo op Wiegeliaanse manier de porseleinkast instormen door te roepen dat bij een 'ja' tegen het akkoord hij zijn partijlidmaatschap aan de wilgen hangt. En, last but not last, nu blijkt dat sinds een paar dagen er opeens een enorme aanwas van leden is die allemaal willen stemmen tijdens het congres. Verschillende actiegroepen als Keer Het Tij en mede op aandringen van het zichzelf steeds megalomaner voelende weblog GeenStijl hebben veel tegenstanders van het kabinet zich aangemeld als D66-lid. De democraten hebben gisteren aangegeven dat zoveel nieuwe mensen moeilijk nog ingeschreven kunnen worden (niks gewend) en zij hebben dus geen stemrecht op de ledenvergadering*. GeenStijl vergelijkt dit meteen met Stalinistische praktijken maar de heren van dit weblog kunnen beter eens een opfriscursusje democratie gaan volgen want een tsunami aan nep-leden om een partij de nek om te draaien heeft weinig met democratie te maken en des te meer met Noordkoreaanse toestanden.
Het uitsluiten van de fopleden zal waarschijnlijk echter weinig verschil uitmaken. Uit onderzoek blijkt dat de meeste D66-leden tegen het akkoord zijn. Daarnaast heeft het verleden uitgewezen dat de stem van Van Mierlo nog steeds veel macht heeft. Als vader nee zegt, volgen de kinderen meestal snel. Ik verwacht dan ook dat de partij nee zal stemmen en dat D66 vervolgens uit het kabinet stapt.
Maar dan? Wouter Bos van de PvdA analyseerde maar al te scherp dat het kabinet geen crisis wil omdat ze nieuwe verkiezingen willen vermijden. De regeringspartijen staan er op zijn zachtst gezegd beroerd voor en nu verkiezingen houden zou zelfmoord zijn. De PvdA staat er florisant voor in de peilingen dus is hun hameren op een crisis ook weer te begrijpen. Bos ziet zichzelf al in het Torentje zitten.De verwachting is dat vanaf dit jaar de economie weer uit het dal kruipt en als de verkiezingen pas over een paar jaar zouden zijn, zou dit kabinet daar de vruchten van kunnen plukken. Balkenende c.s. willen dan ook zo lang mogelijk blijven zitten.
Krijgen we dan wellicht toch een nieuw scenario? Zal de club van Balkenende gewoon blijven zitten als minderheidskabinet? Die mogelijkheid bestaat aangezien er nergens de regel staat dat er altijd een meerderheid in de kamer moet zijn. Het wordt alleen nooit gedaan omdat het nu eenmaal beter werkt als je een meerderheid in de kamer achter je hebt. Er is slechts één écht minderheidskabinet geweest in de geschiedenis maar dat is al bijna een eeuw geleden. Maar die meerderheid is er wel. Een virtuele maar toch: de LPF blijkt namelijk vrijwel consistent met de regeringslijn mee te stemmen. Met gedoogsteun van de LPF heeft Balkenende toch weer een meerderheid. De kritiek van de oppositie zal niet mals zijn maar als de economie straks weer op volle toeren draait: who cares? De vraag is of de wat traditioneel ingestelde Balkenende zo'n zet aandurft. Dat vereist een flinke dosis durf en daar loopt de premier niet echt van over.
En D66? Die kan zich beter bij het ledencongres opheffen. Het is duidelijk geworden dat geen van de andere partijen op hun kroonjuwelen zit te wachten en het volk interesseert het ook maar bar weinig. Daarmee hebben ze geen bestaansrecht meer en kunnen ze zich beter een volgende electorale afslachting besparen.
* = Update: er mag toch gestemd worden. Oftewel: hoe D66 geheel democratisch zelfmoord pleegt.
En zo is het maar net. Ik hoop overigens dat het kabinet aanblijft.